Bestuivers in De Groenzoom: bijen

Wie in De Groenzoom kijkt naar de bloemetjes kan zo maar allerlei verschillende bijtjes tegenkomen. In De Groenzoom komen namelijk 49 soorten verschillende bijen voor. Dat blijkt uit drie jaar onderzoek naar wilde bijen in De Groenzoom.

09-11-2020

Levenswijze van bijen

Wist u dat er in Nederland wel 366 soorten wilde bijen voorkomen? De meeste van deze bijen zijn solitair: ze maken in hun eentje een nest. Dit nest graven ze in de grond, maken ze in holle stengels, of ze bewonen een bijen hotel. Ze vullen hun nest met stuifmeel van bloemen voor hun larven. Deze larven leven van het stuifmeel totdat ze verpoppen en als volwassen bijtje uit het nest kruipen. Andere bijen zijn sociaal, zoals honingbijen & hommels. Daar halen werksters het stuifmeel voor het nageslacht. Weer andere bijen stelen het stuifmeel van andere bijen. Ze leggen hun eitje in een nest van een andere bij, die vervolgens het stuifmeel op eet. Deze bijen noemen we koekoeksbijen.

Het onderzoek

Bewapend met een camera, loep en vaak een vlindernet ben ik sinds 2018 bezig met het bekijken van bijen in De Groenzoom. Bepalen welke soort bij je ziet is vaak lastig: kenmerken zijn klein of zelfs met het blote oog niet te zien. Soms vang ik dan ook een beestje, om het even van dichtbij in de hand met een loep te bekijken. Gelukkig kan het merendeel van de wilde bijen niet steken.

Bijen in De Groenzoom

Bijen zijn overal in De Groenzoom te vinden. Bloeiende bomen en struiken, zoals wilg en braam, zijn populair. Maskerbijen, die een gele tekening op hun gezicht hebben, nestelen in de stengels van bramen. Vrouwtjes behangersbijen behangen hun nest, een kevergang in een oude knotwilg, met stukjes blad, die ze met hun kaken uit bladeren snijden. In het voorjaar vindt je op bloeiende wilg de vroege zandbij, die gespecialiseerd is op wilg en alleen van wilgenkatjes zijn stuifmeel haalt. Ook in bloemrijk grasland komen veel bijen voor. Wormkruidbijen verzamelen druk stuifmeel van boerenwormkruid, terwijl zandbijen en groefbijen paardenbloemen en raapzaad afvliegen. Op zonnige plekken met kale grond graven gewone sachembijen en grasbijen hun nest. In de slootkant vliegt kattenstaartdikpoot, een andere specialist, op kattenstaart, een grote, paars bloeiende oeverplant.

Bijzondere bijen

In De Groenzoom komen ook een aantal bijzondere soorten bijen voor. 3 soorten staan op de rode lijst als ‘kwetsbaar’. Dit zijn de roodsprietwespbij, de grote koekoekshommel en de gewone kegelbij. Alle drie zijn koekoeksbijen. De roodsprietwespbij belaagt de grijze rimpelrug, een zandbij die in de grond nestelt, terwijl de gewone kegelbij behangersbijen belaagt. De grote koekoekshommel dringt nesten binnen van de aardhommel, waarbij ze de aardhommelkoningin probeert te doden. Als ze slaagt, vervangt de koekoekshommel de koningin en laat ze de aardhommelwerksters voor haar eigen kroost zorgen, net als een koekoek. De aanwezigheid van deze vrij zeldzame koekoeksbijen is een goed teken voor de bijenfauna van De Groenzoom, want zonder een gezonde populatie van de gastheerbijen zouden deze koekoeksbijen niet voorkomen.

Toekomst

De Groenzoom is als natuurgebied nog volop in ontwikkeling. In de omgeving komen dan ook meer bijensoorten voor dan in De Groenzoom. Een toename in het aantal bijensoorten is dus te verwachten in de toekomst. Het wordt interessant om te zien hoe de bijenfauna zich gaat ontwikkelen, en of zeldzame soorten als de roodrandzandbij en de weidebij zich gaan vestigen in De Groenzoom.

Marco Tanis